www.diyaudiovillage.net
DIY มือใหม่ , TIPS & TRICKS , R&D SECTION => Transformer => ข้อความที่เริ่มโดย: darkman ที่ 23 มกราคม 2014, 02:30:23 PM
-
นัก DIY มือใหม่หลายท่านมักจะเจอสถานการณ์แบบนี้คือ เมื่อเราไปถูกใจวงจรสักวงจรนึงใน อยากจะทำ หาอุปกรณ์ได้ครบแล้ว จะต้องไปสั่งหม้อแปลงไฟทำยังไงดี หรือมีวิธีการตรวจสอบยังไงว่า Spec หม้อแปลงที่ระบุมาในวงจรสั่งไปแล้วใช้ได้แน่นอน
ผมจะอธิบายโดยพยายามใช้วิธีแบบง่ายๆ แบบที่ไม่ต้องใช้วิธีคำนวณนะครับ โดยจะยกตัวอย่างสมมุติตามวงจรนี้แล้วกัน
(http://simpletube.com/databank/SingleEnded/EL84_SE_ECC81.gif)
จากในรูปนี้วงจรส่วนใหญ่เค้าจะระบุ Volt มาให้ครบแล้ว แต่อาจจะไม่ได้ระบุกระแสที่หม้อแปลง หรือเราเองอาจไม่ชัวร์ เวลาที่เราไปสั่งหม้อแปลงต้อง ระบุ Volt และกระแสของแต่ละขดให้ครบถ้วนครับ มาดูวิธีการกัน
ขั้นที่ 1. สำรวจวงจรก่อนครับว่าใช้หลอดเบอร์อะไรบ้าง แล้วก็ใช้ทั้งหมดกี่หลอด(รวมแบบ
จากวงจรตามตัวอย่างจะเห็นว่าใช้หลอดทั้งหมด 4 หลอด คือ
1. ECC81 1 หลอด (เป็น Dual Triode เลยใช้ซึกละข้าง เห็นมั้ยครับเค้าเขียน ½ ECC81)
2. EL84 2 หลอด (เป็น Output ใช้ข้างละ 1 หลอด)
3. 5U4 1 หลอด (เป็นหลอด Rectifier)
-
ขั้นที่ 2. ไปหา Datasheet ของหลอดเบอร์นั้นมาครับ แนะนำที่ http://tdsl.duncanamps.com/tubesearch.php (http://tdsl.duncanamps.com/tubesearch.php) ใส่เบอร์หลอดเข้าไปเดี๋ยวก็เจอ หลอดหาง่ายเบอร์ดังๆ ก็มีข้อมูลหน้าเว็บเลย แต่บางเบอร์ก็ต้องไปดูใน PDF เอานะครับ ดูตรงที่ Vh กับ และ Ih นะครับ โดย Vh คือ Volt ส่วน Ih คือกระแสครับ h ย่อมาจาก heater ก็คือใส้หลอดนั่นเอง
กรณีหลอดเบอร์ ecc81 จะเห็นว่ามี 2 บรรทัด เพราะว่าจุดใส้หลอดได้ 2 แบบ คือ
1. ถ้าเลือกจุดใส้หลอด 6.3V ต้องใช้กระแส 0.3A หรือ 300mA
2. ถ้าเลือกที่ 12.6V ก็ใช้กระแสแค่ 150mA ครับ
(http://tulip.bu.ac.th/~nattakorn.c/diy_doc/ecc81_data.png)
หลอดที่ 2 EL84 หรือ 6BQ5 ทีนี้ลองมาดูแบบ PDF กัน บ้าง
จุดใส้หลอด 6.3V กระแส 760 mA
(http://tulip.bu.ac.th/~nattakorn.c/diy_doc/el84_heater.png)
หลอดที่ 3 5U4
(http://tulip.bu.ac.th/~nattakorn.c/diy_doc/5u4_data.png)
ใช้ไฟ 5V กินกระแส 3A ครับ แถมนิดนึง สำหรับ หลอด Rec ข้อมูลตรงแถวล่าง RMSin กับ Irect บอกกับเราว่า หลอดนี้เวลาใช้งานเฉลี่ย ไฟ input ไม่ควรเกิน 450 -0 450 V และกระแสในวงจรเฉลี่ยไม่ควรเกิน 225mA ครับ
อีกจุดนึงที่เราจะต้องเรียนรู้ไว้ถ้าเราจะออกแบบ PSU ด้วยตนเองคือ Tube drop ครับ การใช้หลอดไดโอดเป็น Rectifire เวลาที่หลอดทำงานจะมี Volt ตกคร่อมที่ตัวหลอด ขึ้นอยู่กับกระแสที่ไหลผ่าน (ก็คือกระแสรวมในวงจรนั่นแหละ) อย่างกรณีหลอด 5u4 นี้ ถ้ามีกระแสไหลผ่านตัวมัน 225mA ก็จะมี Volt ตกคร่อมไป 44V เวลาเราเอาไปออกแบบวงจรภาคจ่ายไฟ ก็อาจจะต้องเอาตัวเลขนี้ไปชดเชยด้วยครับ แต่ถ้าเราใช้กระแสน้อยกว่านี้ Volt ตกคร่อมก็จะเปลี่ยนไปนะครับ ซึ่งรายละเอียดตรงนี้ Datasheet ที่เป็น PDF จะมี Graph ให้ดูได้ครับ
-
สรุปเรื่องขดจุดใส้หลอดทั้งหมดที่วงจรนี้ต้องการ
1. หลอด Drive 1 หลอด 6.3V 300mA x 1 = 300mA
2. หลอด Output 2 หลอด 6.3V 760mA x 2 = 1520mA = 1.52A
3. หลอด Rectifier 1 หลอด 5V 3A x1 = 3A
เวลาเราไปสั่งพันหม้อแปลง เราก็อาจจะเผื่อกระแสเพิ่มไปอีกนิดหน่อย เพราะอุปกรณ์ทุกอย่างขนาด R,C ยังมีค่าความคลาดเคลื่อนเลยครับ 5% บ้าง 10% บ้างแล้วแต่เกรด เราอาจจะปัดให้มันลงที่ 0.5 หรือ 1 เต็มไปเลย กรณีบางขดที่ไม่ใช่จำนวนเต็ม ไม่ต้องไปเผื่อมากจนเกินไปนะครับ มากเกินไปคุณจะได้หม้อแปลงขนาดใหญ่เกินความจำเป็น(ทั้งราคา และน้ำหนัก) เช่น
Sec 1 : 6.3V 0.5A
Sec 2 : 6.3V 2A
Sec 3 : 5V 3A
-
ขั้นที่ 3. หา กระแสรวมของขดไฟสูงครับ
ผมจะยังไม่อธิบายถึงที่มาของ V ที่ไฟสูงนะครับ จะขออ้างอิงเอาจากวงจรก่อน เพราะเดี๋ยวมันจะเลยเถิดไปถึงการออกแบบ PSU และออกแบบวงจรกันเลยทีเดียว
(http://tulip.bu.ac.th/~nattakorn.c/diy_doc/psu_ex.png)
จากรูปจะเห็นว่าเค้าให้ใช้หม้อแปลงที่ 300 - 0 – 300 V แต่จะสั่งกระแสเท่าไหร่ดีมาดูแบบง่ายๆ กัน (ค่า 300 ตรงนี้อย่าไปดูที่ B+ นะครับ เพราะ B+ คือไฟหลังจากผ่านวงจร Rectifier แล้ว พอดีวงจรนี้มันดันเป็นค่า 300 เท่ากัน)
กระแสที่ใช้ในวงจรหลักๆ ก็คือกระแสที่หลอดในวงจรใช้งานนั่นแหละครับ เราคำนวณจากตรงนั้นก็ได้ โดยดูจาก Datasheet ประกอบครับ อย่างวงจรนี้เราก็ไปดูใน Datasheet ว่า หลอดแต่ละเบอร์เค้าใช้กระแสเฉลี่ยกันเท่าไหร่ เริ่มจากภาค Drive หลอด ECC81
(http://tulip.bu.ac.th/~nattakorn.c/diy_doc/ecc81_operating.png)
จาก Datasheet เค้ามีจุดทำงานให้ 2 จุด สมมุติเราไม่รู้เรื่องอะไรเลย เลือกเอาเยอะไว้ก่อนก็ปลอดภัยดี งั้นผมประมาณไว้ที่ 10mA/ช้าง ละกัน วงจรมันต้องมีใช้ 2 ซึก ภาค Drive มันจะใช้ไฟประมาณ 20mA
มาดูที่หลอด Output บ้าง EL84 ผมเอาอันนี้มาให้ดูแล้วกันนะครับ มีหลายจุดทำงานดี เราก็เลือกที่สูงสุดมาก็ได้ เผื่อเราเปลี่ยนจุด bias เล่น
(http://tulip.bu.ac.th/~nattakorn.c/diy_doc/el84_operating.png)
สมมุติเลือกที่ 50mA เราใช้ 2 หลอดก็เป็น 100mA ก็เอามาบวกกับภาค Driver ที่เราหามาคือ 20mA เป็น 120mA ซึ่งเป็นขั้นต่ำที่เราจะเอาไปสั่งพันหม้อแปลง
แล้วก็เหมือนเดิมครับ เราก็สั่งเผื่อสักหน่อยปัดเป็น 150mA ไปเลยจะได้ลงตัว แล้ว 200mA ได้มั้ยมันก็ได้ละครับ ขนาด น้ำหนัก ราคา มันก็ตามมาครับอันนี้แล้วแต่เราจะตัดสินใจ เราอย่าไปสั่งให้น้อยกว่า minimum แล้วกันเพราะเดี๋ยวมันจะเอามาใช้ไม่ได้ครับ
-
สรุปว่า Spec หม้อแปลงที่เราควรจะไปสั่งสำหรับวงจรนี้ก็คือ
Pri 220 V
Sec 1 : 6.3V 0.5A
Sec 2 : 6.3V 2A
Sec 3 : 5V 3A
Sec 4: 300 – 0 – 300 150mA
วิธีนี้เป็นวิธีแบบใช้ประมาณการจาก Datasheet จะได้ไปต้องปวดหัว ใครชอบคำนวณต้องการแม่นๆ เป๊ะๆ กว่านี้ก็ต้องไปศึกษาการคำนวณกระแสในวงจรในแต่ละจุด แล้วก็ใช้หลักการเดียวกันมาคำนวณกระแสรวมทั้งหมด ซึ่งผมว่าเดี๋ยวเอามาปัดตัวเลขแล้วก็ได้ใกล้กันแหละครับ แต่ได้ความมั่นใจมากกว่า
จบตอนแล้วครับ พยายามจะให้มันสั้นๆ มือใหม่จะได้อ่านทำความเข้าใจได้ง่ายๆ [wink-11]
-
Post เสร็จสำรวจอยู่ว่าตรงไหนผิดบ้าง ดันไปเจอในรูปวงจรเข้าให้
ลองดูที่ภาคจ่ายไฟครับ เห็นค่า choke มั้ย ดันเขียนแค่ 50mA ไม่ต้องไปว่าฝรั่งเจ้าของวงจรเค้า ต้นตอเค้าอาจจะคำนวณมาแค่ข้างเดียวก็ได้
การสั่ง choke ก็ให้สั่งกระแสเท่ากับที่เราสั่งในหม้อแปลงไฟแหละครับ ในที่นี้ก็สั้่งที่ 150mA กำลังดี
-
ขด 6.3v เราสั่ง เป็น 2.5 A แล้วใช้ด้วยกันเลยได้มั้ยครับ
-
คงต้องดูว่ากระแสเพียงพอหรือไม่ครับ
-
[huge-thumbs-up] [huge-thumbs-up] [huge-thumbs-up]
-
ได้ความรูู้ มากเลยครับ ผมก็มือใหม่ ครับ [enjoyment]
-
จริงๆ แล้วสั่งได้แต่ไม่แนะนำครับ เพราะเวลาพันใช้ลวดเส้นเดียวรับ load 2.5A ถ้าขดมันไม่เยอะมากจนเกินไปนัก แนะนำให้แยกระหว่างขดหลอด power กับหลอด drive ครับ
ขด 6.3v เราสั่ง เป็น 2.5 A แล้วใช้ด้วยกันเลยได้มั้ยครับ
-
กระทู้นี้ได้รับความรู้เต็มๆเลยขอบคุณมากครับ [wink-12] [huge-thumbs-up]
-
มือใหม่เช่นกันครับ เข้าใจแล้วครับไฟจุดใส้หลอด 6.3V ภาค Drive กับ Output ควรแยกขดกัน เพราะกระแสไม่เท่ากัน
-
ถ้าจะใช้ร่วมกัน ก็ควรจะแยกระหว่างภาค drive กับ power เพราะว่าโหลดของพาวเวอร์มากกว่าเมื่อกระแสจะไหลไปทางโหลดที่มากกว่าเสมอ ซึ่งจะทำให้ภาค drive เป๋ได้ ครับ
-
มันมีประโยชน์มากๆๆๆๆ ขอบคุณครับ [huge-thumbs-up]
-
ได้ความรู้มากเลยครับ
ขอบคุณครับ
ผมว่าให้พี่เล็กเขียนหนังสือตำราเพื่อการ diy เลยดีกว่าครับ
ทำเป็นไฟล์จะดีมากเลย ผมก็ไล่อ่านเหมือนกันตามกระทู้ซึ่งมันกระจัดกระจาย
พอกระทู้เปลี่ยนหน้าไปก็จำไม่ได้ว่ามันไปอยู่ตรงไหน
ก้จะถามกันใหม่ไม่จบกับคำถามเดิม
แล้วอีกอย่างอ่านในคอมมันแสบตา ชอบอ่านในกระดาษมากกว่าครับ
-
[YL76] เหมาะ สำหรับมือใหม่ อย่างผมเลย [YL76]
-
หากเป็นหลอด 807
Zero Signal DC Plate Current 64 mA
Max Signal DC plate Current 140 mA
ผมมือใหม่ครับ สงสัยว่าจุด Zero Signal คือจุด standby เมื่อยังไม่มีสัญญาณ แต่เมื่อเปิดวอลลุ่มมีสัญญาณเสียง หลอดต้องการกระแสมากขึ้น จึงคิดว่าการสั่งหม้อแปลงน่าจะใช้จุด Max Signal รึป่าวครับ
-
ควรจะเป็นเช่นนั้นครับ โดยเฉพาะหม้อไทยมักจะขาดมากกว่าเกินในส่วนของกระแส น่ะครับ ปกติผมเองสั่งใช้งานก็เผื่อ 70-100% เลยครับ
-
ขอบคุณครับ เป็นประโยชน์มาก [huge-thumbs-up]
ขอรบกวนเพิ่มอีกเรื่องครับ
วิธีการคำนวณว่าต้องใช้ R ขนาดกี่วัตต์ในวงจรนั้น ๆ มีวิธีการคำนวณอย่างไร ครับ
[0002053E]
-
ที่กระทู้น้าเตรียมผมเพิ่งลงการคิดไว้ครับ
-
ดูจากกระแสที่ผ่าน R ครับน้า blue และคูณกับค่าแรงดันที่ตกค่อม R จะได้เป็นกำลังที่ใช้ตรง R และเราก็เลือกใช้ R ที่ค่า watt สูงกว่าที่คิดได้ครับน้า P = V * I [fb-smiling]
-
ที่กระทู้น้าเตรียมผมเพิ่งลงการคิดไว้ครับ
ขอบคุณครับพี่เล็ก [0002053E]
ดูจากกระแสที่ผ่าน R ครับน้า blue และคูณกับค่าแรงดันที่ตกค่อม R จะได้เป็นกำลังที่ใช้ตรง R และเราก็เลือกใช้ R ที่ค่า watt สูงกว่าที่คิดได้ครับน้า P = V * I [fb-smiling]
[huge-thumbs-up]