GM70 Single Ended

[chatdhapol]

อยากได้ยินเสียงเพลงจังเลยครับผม

[johnney_chivas]

ที่ฮัมเพราะ gain ของ 6HV5 มันสูงมากครับ ประมาณ 250 หรือมากกว่า ดังนั้นถ้า preamp มีเสียงฮัมหรือจี่นิดเดียวมันขยายออกมาได้ยินเสียงชัดเลย

ต่อตรงกับ CD หรือ DAC ไม่มีปัญหาครับ พวกนี้เสียงรบกวนต่ำอยู่แล้ว

อาจารย์ครับ การที่เลือกใช้หลอดที่มีเกนการขยายสูงมาก ๆ แบบหลอดนี้มาใช้งาน
มีผลดีกว่าการใช้วงจรขยายหลาย ๆ สเตจ อย่างไรบ้างครับ 

[CreÃte_Lek ♫]

  ตามไปอ่านตอนแรกๆครับ  Aj. Karin พูดถึงไว้แล้ว เกี่ยวไฟ หลอด drive ที่รองรับไฟระดับ 1000v มีให้เลือกเล่นไม่มากนัก

[johnney_chivas]

  ตามไปอ่านตอนแรกๆครับ  Aj. Karin พูดถึงไว้แล้ว เกี่ยวไฟ หลอด drive ที่รองรับไฟระดับ 1000v มีให้เลือกเล่นไม่มากนัก

ขออภัยเป็นอย่างสูงครับน้าเล็ก กลับไปอ่านมาอีกรอบแล้วครับ

[CreÃte_Lek ♫]

  ตามไปอ่านตอนแรกๆครับ  Aj. Karin พูดถึงไว้แล้ว เกี่ยวไฟ หลอด drive ที่รองรับไฟระดับ 1000v มีให้เลือกเล่นไม่มากนัก

ขออภัยเป็นอย่างสูงครับน้าเล็ก กลับไปอ่านมาอีกรอบแล้วครับ

  ไม่ต้องขออภัย พอดีผมตามมาแต่แรกก็มีคำถามเหมือนกับน้าเช่นกัน เลยทราบ หากใช้หลอดทั่วไปไฟอย่างมากก็ 3-400v ซึ่งต้องลดไฟเยอะ ในทางปฏิบัติคงไม่มีใครทำ หากทำก็จะต้องแยกซัพพลายเป็นสองชุด Aj. เลยเลือกหลอด drive ที่ได้เกนเพียงพอ แต่รองรับไฟได้สูงระดับ 1KV มาใช้งานเพื่อใช้ซัพพลายชุดเดียว ครับ

[Cijtele52]

ขอบคุณคุณเล็กที่ช่วยตอบให้ครับ มีข้อสงสัยอะไรก็ถามมาได้เลยนะครับ เพราะที่ผมลงวงจรก็เพื่อให้เป็นหัวข้อในการสนทนากันครับ

ถ้าไม่นับเรื่องใช้ไฟสูงแล้ว ใช้หลอดเดียว gain สูงๆเทียบกับใช้หลายหลอดที่ gain ต่ำกว่ามาต่อเป็นหลายๆ stage แต่ละแบบก็มีข้อดีข้อเสียต่างกันครับ

ใช้หลอดเดียว gain สูง หลอดพวกนี้มีคุณสมบัติคล้ายคลึงกันคือ Rp สูง เวลานำไปใช้ก็ต้องดูด้วยว่า input impedance ของภาคถัดไปสูงแค่ไหน เช่น หลอด 6/12SL7 มี gain ประมาณ 60 แต่ Rp ก็สูงถึง 44K ดังนั้นภาคต่อไปก็ต้องมี input impedance ซัก 5 เท่าขึ้นไป ก็ประมาณ​ 220K หลอด gain สูงพวกนี้ก็มี distortion สูงเมื่อทำงานที่ voltage swing ด้วย แต่ถ้าเราต้องการ voltage swing ไม่มาก distortion ก็ต่ำลงไปด้วย

ใช้หลอด gain ต่ำหลายหลอดก็มีข้อดีตรงที่ distortion ของหลอดพวกนี้ต่ำกว่าพวก gain สูงๆ Rp ก็ต่ำกว่าด้วย เวลาต่อกัน 2 stage บางครั้ง distortion ของหลอดทั้งสองหลอดก็ cancel กันเองก็มี แถมสัญญาณที่ได้ยังตรง phase ด้วย แต่กว่าจะได้ผลลัพธ์ที่ต้องการก็ต้องทดลองกันพอสมควรครับ distortion ที่ cancel กันอาจจะเสริมกันก็ได้ ยิ่งไปกันใหญ่  วงจรก็ซับซ้อนขึ้น

หลอดที่มีทั้ง gain สูง distortion ต่ำ Rp ต่ำไม่ต้องไปดูไหนไกลครับ หลอดที่คุณเล็กเลือกมาในวงจรแอมป์ของ DAV นี่แหละ ข้อควรระวังในการใช้หลอดพวกนี้คือมันอ่อนไหวต่อสภาพแวดล้อมพอสมควรครับ ทั้ง power supply จุด bias การประกอบก็ต้องมีประสบการณ์พอสมควรถึงจะใช้งานมันได้อย่างมีประสิทธิภาพ

[CreÃte_Lek ♫]

  ขอบคุณครับ 

[johnney_chivas]

ขอบคุณคุณเล็กที่ช่วยตอบให้ครับ มีข้อสงสัยอะไรก็ถามมาได้เลยนะครับ เพราะที่ผมลงวงจรก็เพื่อให้เป็นหัวข้อในการสนทนากันครับ

ถ้าไม่นับเรื่องใช้ไฟสูงแล้ว ใช้หลอดเดียว gain สูงๆเทียบกับใช้หลายหลอดที่ gain ต่ำกว่ามาต่อเป็นหลายๆ stage แต่ละแบบก็มีข้อดีข้อเสียต่างกันครับ

ใช้หลอดเดียว gain สูง หลอดพวกนี้มีคุณสมบัติคล้ายคลึงกันคือ Rp สูง เวลานำไปใช้ก็ต้องดูด้วยว่า input impedance ของภาคถัดไปสูงแค่ไหน เช่น หลอด 6/12SL7 มี gain ประมาณ 60 แต่ Rp ก็สูงถึง 44K ดังนั้นภาคต่อไปก็ต้องมี input impedance ซัก 5 เท่าขึ้นไป ก็ประมาณ​ 220K หลอด gain สูงพวกนี้ก็มี distortion สูงเมื่อทำงานที่ voltage swing ด้วย แต่ถ้าเราต้องการ voltage swing ไม่มาก distortion ก็ต่ำลงไปด้วย

ใช้หลอด gain ต่ำหลายหลอดก็มีข้อดีตรงที่ distortion ของหลอดพวกนี้ต่ำกว่าพวก gain สูงๆ Rp ก็ต่ำกว่าด้วย เวลาต่อกัน 2 stage บางครั้ง distortion ของหลอดทั้งสองหลอดก็ cancel กันเองก็มี แถมสัญญาณที่ได้ยังตรง phase ด้วย แต่กว่าจะได้ผลลัพธ์ที่ต้องการก็ต้องทดลองกันพอสมควรครับ distortion ที่ cancel กันอาจจะเสริมกันก็ได้ ยิ่งไปกันใหญ่  วงจรก็ซับซ้อนขึ้น

หลอดที่มีทั้ง gain สูง distortion ต่ำ Rp ต่ำไม่ต้องไปดูไหนไกลครับ หลอดที่คุณเล็กเลือกมาในวงจรแอมป์ของ DAV นี่แหละ ข้อควรระวังในการใช้หลอดพวกนี้คือมันอ่อนไหวต่อสภาพแวดล้อมพอสมควรครับ ทั้ง power supply จุด bias การประกอบก็ต้องมีประสบการณ์พอสมควรถึงจะใช้งานมันได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ขอบคุณมากครับอาจารย์ ผมได้ความรู้เพิ่มอีกแล้ว
อีกหนึ่งคำถามยิงไปครับ.....อย่างเช่นถ้าผมใช้หลอด 6SL7 เป็น Drive  Input impedance ของภาคต่อไปควรอยู่ที่ประมาณ 220K แต่ถ้าผมใช้ค่ามากกว่า หรือน้อยกว่าจะเกิดผลอย่างไรบ้างครับ (ผมเข้าใจว่าค่า Input impedance ถูกกำหนดโดยหลอดแล้วว่าไม่ควรเกินเท่าไหร่ ) เพราะเห็นโดยทั่วไปก็จะใช้ค่าประมาณ 220k-470k กันเป็นโดยส่วนมากอยู่แล้วครับ ซึ่งผมคิดว่ามันน่าจะมีนัยสำคัญอยู่บ้างครับ เพราะสิ่งที่ผมทำมาเรื่อย ๆ โดยไม่มีความรู้นั้น ก็จะใช้ค่าประมาณ 220k-470k เป็นหลักไม่ว่าจะใช้หลอดเบอร์อะไร Drive ก็ตามครับ

[Cijtele52]

output impedance ของวงจรหลอดจะเท่ากับ R plate load ของหลอดขนานกับ Rp (internal resistance) ของหลอดเองครับ จำตรงนี้ไว้ดีๆนะครับ

เดี๋ยวมีเวลาจะอธิบายความสัมพันธ์ระหว่าง output impedance กับ input impedance ให้ครับ ผมเคยเขียนไว้ใน web เพื่อนบ้้านเมื่อเกือบสิบปีก่อน หา link เจอแล้ว แต่รูปไม่มี ให้ไปอ่านที่นั่นคงงงพอสมควรครับ

[johnney_chivas]

ขอบคุณครับ ผมจะพยายามทำความเข้าใจและติดตามบทความของอาจารย์ต่อไปครับ 

[beervw65]

นั่งอ่านนั่งดูงานของอาจรย์ได้ความรู้เพิ่มพูนมากมายเลยครับ

[CreÃte_Lek ♫]

  เทียบเสียง graphite plate กับ copper plate ให้หน่อย Aj. Karin  แตกต่างกันมากขนาดไหนครับ เผื่อจะตัดสินใจซื้อมาใช้บ้าง ผมมีแต่ graphite plate เมื่อก่อนบ้าพลังเลยไม่กล้าใช้กลัวเงินสูญ ครับ 

[หาดใหญ่คลาสสิค]

ว่ากันว่าGM70มีอายุการใช้งานสั่นนี่จริงหรือเปล่าคับพี่Karin สาเหตุจากอะไรครับ

[Cijtele52]

graphite vs copper เดี๋ยวค่อยๆลองครับ วันธรรมดาไม่มีโอกาสได้ฟังซักเท่าไหร่ ต้องเป็นเสาร์อาทิตย์ครับ

ส่วนอายุการใช้งาน Kevin Carter ใน diyaudio.com บอกว่าแอมป์ GM70 ใช้งานได้ประมาณ 1,000 ชม. ไม่ว่าจะ bias หนักเบาแค่ไหน เพราะ filament ของมันถูกเผาไปเรื่อยๆอยู่แล้วครับ

ประสบการณ์ตรงของกับ GM70 ก็เพิ่งจะมีตัวนี้ล่ะครับที่ทำแบบถาวร เลยบอกไม่ได้ว่าจริงๆแล้วมันเท่าไหร่กันแน่ครับ ผมเดาว่าถ้าสั้นจาก filament นี่น่าจะมาจากการป้อนไฟให้ filament เร็วเกินไป ถ้าค่อยๆจ่ายอาจจะยืดอายุการใช้งานได้อีก และ socket ที่ใช้ๆกันก็ระบายความร้อนขา filament ได้ไม่ดีนัก ผมถึงลงทุนใช้ socket ของ Yamamoto ไปเลย จริงๆอยากใช้ของ DeHavilland แต่ราคามันคู่ละ $395 เลยขอผ่านครับ 

[mybestboss]

ความรู้ล้วนๆเลยครับ ขอบคุณ อ karin

[arthit_75]

  

[หาดใหญ่คลาสสิค]

graphite vs copper เดี๋ยวค่อยๆลองครับ วันธรรมดาไม่มีโอกาสได้ฟังซักเท่าไหร่ ต้องเป็นเสาร์อาทิตย์ครับ

ส่วนอายุการใช้งาน Kevin Carter ใน diyaudio.com บอกว่าแอมป์ GM70 ใช้งานได้ประมาณ 1,000 ชม. ไม่ว่าจะ bias หนักเบาแค่ไหน เพราะ filament ของมันถูกเผาไปเรื่อยๆอยู่แล้วครับ

ประสบการณ์ตรงของกับ GM70 ก็เพิ่งจะมีตัวนี้ล่ะครับที่ทำแบบถาวร เลยบอกไม่ได้ว่าจริงๆแล้วมันเท่าไหร่กันแน่ครับ ผมเดาว่าถ้าสั้นจาก filament นี่น่าจะมาจากการป้อนไฟให้ filament เร็วเกินไป ถ้าค่อยๆจ่ายอาจจะยืดอายุการใช้งานได้อีก และ socket ที่ใช้ๆกันก็ระบายความร้อนขา filament ได้ไม่ดีนัก ผมถึงลงทุนใช้ socket ของ Yamamoto ไปเลย จริงๆอยากใช้ของ DeHavilland แต่ราคามันคู่ละ $395 เลยขอผ่านครับ 

ขอบคุณครับพี่Karin

[chatdhapol]

ตามมาอ่านอาหารสมองครับ....ขอบคุณครับ

[ArtFish]

output impedance ของวงจรหลอดจะเท่ากับ R plate load ของหลอดขนานกับ Rp (internal resistance) ของหลอดเองครับ จำตรงนี้ไว้ดีๆนะครับ

เดี๋ยวมีเวลาจะอธิบายความสัมพันธ์ระหว่าง output impedance กับ input impedance ให้ครับ ผมเคยเขียนไว้ใน web เพื่อนบ้้านเมื่อเกือบสิบปีก่อน หา link เจอแล้ว แต่รูปไม่มี ให้ไปอ่านที่นั่นคงงงพอสมควรครับ

รบกวนถามอาจารย์ด้วยครับเกี่ยวกับการคำนวน Input Impedance ภาค Power ครับ
จาก Cin = Cgk + Cgp*(A+1) ข้อมูลบางหลอดไม่ให้ Cgk มา เช่น ตามรูป EL34 แต่มีค่า Cin มาให้
ผมเอา cin  มาใช้ได้เลยหรือไม่ครับเพื่อหาค่า Resistence (impedance)

[Cijtele52]

ได้ครับ Cin หมายถึง Cgk ครับ

[ArtFish]

ได้ครับ Cin หมายถึง Cgk ครับ

ได้ครับ Cin หมายถึง Cgk ครับ

ขอบคุณครับผม

[Cijtele52]

distortion 1W


distortion 7.5W


distortion 16W


distortion figure โดยรวมก็เป็นไปตามเป้าครับ คือต่ำกว่า 1% ที่ 1W และ mid-power แต่ max power น้อยไปหน่อย แค่ 16W เลย 16W ไปแม้จะไม่เป็น hard clip แต่ distortion เพิ่มขึ้นไปเกิน 10% ที่ 20W ถือว่าสอบตกสำหรับผม 

เดี๋ยวมีเวลาจะลองเปลี่ยน Rk ของ GM70 ให้ลดกระแสลงอีกหน่อยครับ น่าจะได้ power มากขึ้น ส่วน distortion โดยรวมค่อนข้างต่ำเพราะ driver มี headroom เหลือเฟือ  เหลือแต่จุดการทำงานของ GM70 นี่แหละที่จะปรับให้ได้ power มากสุด ไม่งั้นเสียดายที่เผาไส้หลอดไปเรื่อยๆโดยไม่ได้อะไรกลับมา 

[chatdhapol]

โฮไม่ผ่านเกณท์เลยหรือครับผมเห็นคนแบบอาจารย์ในเวปนี้หลายท่านเลยอย่างเช่นคุณเล็กและ DAV TEAM กุนชือ และท่านอื่นที่ไม่ได้เอ่ยนาม
นับถือๆๆ ด้วยความเคารพครับ

[Cijtele52]

ด้วยความขึ้เกียจของผมเองที่ไม่อยากนั่งฟังไปปรับไป เลยตั้งเกณฑ์ง่ายๆสำหรับแอมป์ที่ทำครับ

1.ตอบสนองความถี่ได้ครบ 20Hz-20KHz +/- 1dB ที่ full power
2.distortion ที่ 1W และ mid power น้อยกว่า 1%
3.distortion ที่ max power น้อยกว่า 5%

ในกรณีนี้คือ GM70 มันผ่านทั้งสามข้อครับ ผมใช้แค่นี้ ถ้าเป็นเป็นเมื่อก่อนจะลองเปลี่ยนพวก capacitor coupling เพื่อทดลองฟังเสียง แต่เดี๋ยวนี้แทบจะไม่ค่อยได้ทำแล้วครับ เพราะมันเป็นขั้นตอนที่ใช้เวลา อีกอย่างนึงพอทำเสร็จผมก็อยากฟังเพลงมากกว่า พอฟังไปนานๆก็ขี้เกียจจะเปลี่ยนอะไรที่มันทำงานได้ดีแล้ว จะมุ่งไปที่ทำแอมป์ตัวใหม่ไปเลยครับ

แต่สำหรับตัวนี้ ผมคิดว่าน่าจะรีด power มันออกมาได้อีก เลยกะว่าจะลองปรับ bias ใหม่ดูครับ

[หาดใหญ่คลาสสิค]

distortion 1W


distortion 7.5W


distortion 16W


distortion figure โดยรวมก็เป็นไปตามเป้าครับ คือต่ำกว่า 1% ที่ 1W และ mid-power แต่ max power น้อยไปหน่อย แค่ 16W เลย 16W ไปแม้จะไม่เป็น hard clip แต่ distortion เพิ่มขึ้นไปเกิน 10% ที่ 20W ถือว่าสอบตกสำหรับผม 

เดี๋ยวมีเวลาจะลองเปลี่ยน Rk ของ GM70 ให้ลดกระแสลงอีกหน่อยครับ น่าจะได้ power มากขึ้น ส่วน distortion โดยรวมค่อนข้างต่ำเพราะ driver มี headroom เหลือเฟือ  เหลือแต่จุดการทำงานของ GM70 นี่แหละที่จะปรับให้ได้ power มากสุด ไม่งั้นเสียดายที่เผาไส้หลอดไปเรื่อยๆโดยไม่ได้อะไรกลับมา 

สุดยอดครับผมชอบแนวการสร้างงานแบบนี้มากครับแต่ผมทำเองไม่เป็น

[Cijtele52]

ต่อจากวันก่อนเรื่องเพิ่มกำลังขับครับ ก่อนอื่นอธิบายก่อนว่าสัญญาณเข้าออกเป็นยังไง จากรูป ดูจากเส้นสีน้ำเงินก่อน สัญญาณที่ grid และ plate ของ GM70 จะกลับ phase กัน ในขณะที่ output transformer ถ้าต่อถูกต้องแล้วจะได้ phase ที่ output กับ plate ตรงกัน

นึกๆเรื่อง power ไปเรื่อยๆแล้วพบว่าผมคิดผิดไปครับ จริงๆแล้วคือมัน clip ด้านลบของจุด ไม่ใช่ด้านบน เพราะดูจาก output ใน scope แล้วมัน clip ด้านบนตามเส้นสีแดง ซึ่งหมายความว่าหลอด cut off (หยุดนำกระแส)

การเพิ่มกำลังขับของผมคือทำให้หลอดไม่ cut off เร็วเกินไป วิธีทำก็คือเพิ่มกระแส bias ให้สูงขึ้น จากวงจรเดิม ผมจะใช้วิธีลดค่า Rk ลงจาก 900 ohm เหลือ 800 ohm หรือน้อยกว่า

เดี๋ยวเสาร์อาทิตย์นี้ลองทำแล้วจะแจ้งผลให้ทราบ พร้อมรูป plate curve ครับ

[kakamax]

  [fb-smiling]แบบนี่เยี่ยมครับ อาจารย์ ทฤษฏีประกอบปฏิบัติ

[atriam]

เรียบง่ายแต่แอบแฝงด้วยหลักการถ้าอาจารย์ไม่อธิบายคงไม่ทราบซึ้งได้ครับ ผมชอบบทความของอาจารย์และความรู้ที่ถ่ายทอดมากครับ อาจารย์ว่างๆจัดซักกระทู้ครับจะไปนั่งแถวหน้าเลยแอบยุ 555

[chatdhapol]

ด้วยความขึ้เกียจของผมเองที่ไม่อยากนั่งฟังไปปรับไป เลยตั้งเกณฑ์ง่ายๆสำหรับแอมป์ที่ทำครับ

1.ตอบสนองความถี่ได้ครบ 20Hz-20KHz +/- 1dB ที่ full power
2.distortion ที่ 1W และ mid power น้อยกว่า 1%
3.distortion ที่ max power น้อยกว่า 5%

ในกรณีนี้คือ GM70 มันผ่านทั้งสามข้อครับ ผมใช้แค่นี้ ถ้าเป็นเป็นเมื่อก่อนจะลองเปลี่ยนพวก capacitor coupling เพื่อทดลองฟังเสียง แต่เดี๋ยวนี้แทบจะไม่ค่อยได้ทำแล้วครับ เพราะมันเป็นขั้นตอนที่ใช้เวลา อีกอย่างนึงพอทำเสร็จผมก็อยากฟังเพลงมากกว่า พอฟังไปนานๆก็ขี้เกียจจะเปลี่ยนอะไรที่มันทำงานได้ดีแล้ว จะมุ่งไปที่ทำแอมป์ตัวใหม่ไปเลยครับ

แต่สำหรับตัวนี้ ผมคิดว่าน่าจะรีด power มันออกมาได้อีก เลยกะว่าจะลองปรับ bias ใหม่ดูครับ

ป๊าดอะไรจะขไหนนาด AJ นับถือ นับถือ 

[beervw65]

จดๆๆ สุดยอดครับอาจารย์